تفاوت HTTP و HTTPS چیست؟ | چرا امنیت سایت‌ها اهمیت دارد؟

احتمالاً هنگام باز کردن سایت‌ها، متوجه نوشته‌ای در ابتدای آدرس آن‌ها شده‌اید؛ عبارتی که با http یا https شروع می‌شود. شاید این تفاوت به نظر ساده و کم‌اهمیت بیاید، اما همین چند حرف می‌توانند نقش بزرگی در محافظت از اطلاعات شما داشته باشند. با توجه به اینکه ما هر روز اطلاعات شخصی، رمزهای عبور و داده‌های مهمی را در سایت‌های مختلف وارد می‌کنیم، سؤال مهم اینجاست که آیا واقعاً تفاوتی بین این دو وجود دارد و باید به آن توجه کنیم؟

در این مقاله تلاش کرده‌ایم به زبانی ساده و قابل فهم توضیح دهیم که HTTP و HTTPS چیستند، چه تفاوتی با هم دارند و چرا انتخاب نسخه امن‌تر اهمیت زیادی دارد. اگر دوست دارید بدانید چگونه می‌توان با یک نگاه ساده تشخیص داد یک سایت امن است یا نه، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

HTTP چیست؟ (به زبان خیلی ساده)

HTTP در واقع زبان مشترکی است که مرورگر شما و سایت‌ها با آن با هم صحبت می‌کنند. وقتی آدرس یک سایت را وارد می‌کنید و دکمه اینتر را می‌زنید، مرورگر از طریق HTTP از سرور سایت درخواست می‌کند که اطلاعات صفحه را بفرستد و سرور هم پاسخ می‌دهد. به زبان ساده، HTTP همان راه ارتباطی بین شما و اینترنت است.

HTTP مخفف عبارت HyperText Transfer Protocol است، اما لازم نیست این نام طولانی شما را نگران کند. مهم‌ترین نکته این است که HTTP مشخص می‌کند اطلاعات چطور ارسال و دریافت شوند؛ مثلاً متن‌ها، عکس‌ها و لینک‌هایی که هر روز در سایت‌ها می‌بینیم، معمولاً با همین روش به دستگاه ما می‌رسند.

برای درک بهتر، HTTP را می‌توان مثل فرستادن یک نامه بدون پاکت تصور کرد. محتوای نامه به‌راحتی قابل دیدن است و اگر کسی در مسیر آن را ببیند، می‌تواند متن داخلش را بخواند. در HTTP هم اطلاعات بدون پوشش امنیتی خاصی جابه‌جا می‌شوند و هر کسی که در مسیر قرار بگیرد، ممکن است بتواند آن‌ها را مشاهده کند.

معمولاً اطلاعاتی مثل متن صفحات سایت، تصاویر، و محتوای عمومی با HTTP رد و بدل می‌شوند. در گذشته، بسیاری از سایت‌ها فقط برای نمایش اطلاعات ساده از HTTP استفاده می‌کردند و مشکلی هم وجود نداشت. اما زمانی که پای رمز عبور، اطلاعات شخصی یا پرداخت آنلاین وسط می‌آید، این روش دیگر امن به نظر نمی‌رسد.

نکته مهم اینجاست که HTTP ذاتاً بد نیست. این پروتکل در زمان خودش یک راه‌حل ساده و کاربردی برای ارتباط در اینترنت بوده است. مشکل از جایی شروع می‌شود که اینترنت بزرگ‌تر، شلوغ‌تر و پرخطرتر شده و HTTP دیگر به‌تنهایی نمی‌تواند امنیت کاربران را تضمین کند. به همین دلیل، نسخه امن‌تری از آن به وجود آمد که در ادامه با آن آشنا می‌شویم.

مشکل اصلی HTTP چیست؟

مشکل اصلی HTTP این است که هیچ حفاظی برای اطلاعات شما ایجاد نمی‌کند. زمانی که از یک سایت با آدرس HTTP استفاده می‌کنید، اطلاعاتی که بین شما و سایت رد و بدل می‌شود به‌صورت کاملاً ساده و بدون رمزگذاری منتقل می‌گردد. یعنی داده‌ها در مسیر اینترنت «قابل خواندن» هستند و هر کسی که بتواند به این مسیر دسترسی پیدا کند، امکان مشاهده آن‌ها را خواهد داشت.

اما چه کسانی می‌توانند این اطلاعات را ببینند؟ پاسخ ساده است: هر فرد یا نرم‌افزاری که در همان شبکه حضور داشته باشد یا به مسیر انتقال داده‌ها دسترسی داشته باشد. این موضوع به‌خصوص در وای‌فای‌های عمومی مثل کافه‌ها، هتل‌ها، فرودگاه‌ها یا حتی برخی شبکه‌های خانگی ناامن، بسیار خطرناک است. در چنین شرایطی، اطلاعات شما می‌تواند بدون اینکه متوجه شوید، توسط افراد سودجو شنود شود.

نتیجه این ضعف امنیتی می‌تواند بسیار جدی باشد. سرقت رمز عبور حساب‌های کاربری، مشاهده اطلاعات شخصی مانند ایمیل یا شماره تماس، و حتی تغییر محتوای سایت در مسیر انتقال از جمله خطرات HTTP هستند. برای مثال تصور کنید وارد یک سایت HTTP می‌شوید و رمز عبور خود را وارد می‌کنید؛ این رمز دقیقاً مانند یک پیام معمولی ارسال می‌شود و اگر کسی در مسیر باشد، می‌تواند آن را بخواند.

درست مثل این است که رمز کارت بانکی خود را روی یک کاغذ بنویسید و بدون پاکت به دست دیگران بسپارید. اینجاست که اهمیت استفاده از HTTPS کاملاً روشن می‌شود.

HTTPS چیست و چه تفاوتی با HTTP دارد؟ چرا حرف «S» مهم است؟

HTTPS نسخه‌ای امن‌تر از HTTP است؛ حرف S در انتهای آن مخفف کلمه‌ی Secure به معنی «امن» است. این پروتکل برای محافظت از اطلاعاتی طراحی شده که بین مرورگر شما و سرور سایت رد و بدل می‌شوند. زمانی که سایتی از HTTPS استفاده می‌کند، یعنی به امنیت کاربرانش اهمیت می‌دهد و نمی‌خواهد اطلاعات آن‌ها در معرض خطر قرار بگیرد.

HTTP و HTTPS هر دو پروتکل‌های اینترنت هستند که نحوه تبادل اطلاعات بین مرورگر و سرور را مشخص می‌کنند.

بیشتر بخوانید: اینترنت چیست و چگونه کار می‌کند؟ 

تفاوت اصلی HTTP و HTTPS را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد: در HTTP اطلاعات بدون محافظت ارسال می‌شوند، اما در HTTPS اطلاعات قبل از ارسال رمزگذاری می‌شوند. این تفاوت شاید ساده به نظر برسد، اما تأثیر آن در دنیای واقعی بسیار بزرگ است. HTTPS کاری می‌کند که حتی اگر کسی در مسیر انتقال به اطلاعات دسترسی پیدا کند، نتواند آن‌ها را بخواند یا سوءاستفاده کند

برای درک بهتر، تصور کنید می‌خواهید یک نامه مهم ارسال کنید. ارسال اطلاعات با HTTP مثل فرستادن نامه بدون پاکت است؛ هر کسی در مسیر می‌تواند آن را باز کند و بخواند. اما HTTPS دقیقاً شبیه فرستادن همان نامه داخل یک پاکت قفل‌دار است؛ فقط گیرنده‌ی اصلی کلید را دارد و می‌تواند محتوای آن را مشاهده کند. این همان نقشی است که رمزگذاری در HTTPS ایفا می‌کند.

رمزگذاری باعث می‌شود اطلاعات شما به کدهای غیرقابل فهم تبدیل شوند و فقط مقصد واقعی بتواند آن‌ها را به حالت اصلی برگرداند. به همین دلیل، HTTPS برای سایت‌هایی که اطلاعات حساس مانند رمز عبور، اطلاعات بانکی یا داده‌های شخصی دریافت می‌کنند، یک ضرورت مطلق است.

در نهایت، حرف «S» فقط یک حرف ساده نیست؛ نشانه‌ی امنیت، اعتماد و استاندارد بودن یک سایت است. دیدن HTTPS در ابتدای آدرس سایت یعنی ارتباط شما امن‌تر است و احتمال سوءاستفاده از اطلاعاتتان به حداقل می‌رسد. به همین دلیل است که امروز HTTPS به انتخاب اول و اصلی در دنیای اینترنت تبدیل شده است.

گواهی SSL چیست و چرا اهمیت دارد؟

گواهی SSL در ساده‌ترین تعریف، یک لایه‌ی امنیتی است که بین مرورگر شما و سایت موردنظر قرار می‌گیرد تا اطلاعاتی که رد و بدل می‌شوند، از چشم افراد غیرمجاز پنهان بمانند. وقتی سایتی از SSL استفاده می‌کند، داده‌هایی مثل رمز عبور، اطلاعات کارت بانکی یا فرم‌های ثبت‌نام، قبل از ارسال رمزگذاری می‌شوند و فقط گیرنده‌ی واقعی قادر به خواندن آن‌ها خواهد بود.

وظیفه اصلی گواهی SSL این است که امنیت و هویت سایت را تضمین کند. این گواهی تأیید می‌کند سایتی که وارد آن شده‌اید همان سایت واقعی است و نه یک نسخه جعلی یا تقلبی. به بیان ساده، SSL مثل یک کارت شناسایی معتبر برای سایت‌ها عمل می‌کند و اجازه نمی‌دهد کاربران به‌اشتباه اطلاعات خود را در اختیار سایت‌های نامعتبر قرار دهند.

مرورگرها برای تشخیص امنیت سایت‌ها، ابتدا گواهی SSL آن‌ها را بررسی می‌کنند. اگر این گواهی معتبر باشد، مرورگر ارتباط امن را برقرار می‌کند و علامت قفل را کنار آدرس سایت نمایش می‌دهد. این قفل به کاربران می‌گوید که ارتباط آن‌ها با سایت امن است و اطلاعاتشان در مسیر انتقال محافظت می‌شود. اگر گواهی وجود نداشته باشد یا معتبر نباشد، مرورگر هشدار می‌دهد و کاربر را از ادامه کار مطلع می‌کند.

در واقع، علامت قفل کنار آدرس سایت یک نشانه ساده اما بسیار مهم است؛ نشانه‌ای که به ما یادآوری می‌کند می‌توانیم با خیال راحت‌تری در سایت موردنظر فعالیت کنیم. به همین دلیل، امروزه داشتن گواهی SSL نه‌تنها یک ویژگی اضافی نیست، بلکه به یکی از استانداردهای اصلی اینترنت امن تبدیل شده است.

اگر سایتی HTTPS نداشته باشد چه اتفاقی می‌افتد؟

وقتی سایتی از HTTPS استفاده نمی‌کند، اولین نشانه خطر معمولاً از طرف مرورگرها ظاهر می‌شود. احتمالاً برایتان پیش آمده که هنگام ورود به یک سایت با پیام‌هایی مثل «Not Secure» یا هشدارهای قرمز رنگ مواجه شوید. این پیام‌ها به زبان ساده می‌گویند که اطلاعاتی که در این سایت وارد می‌کنید ممکن است در معرض خطر باشد و امنیت لازم برای محافظت از آن‌ها وجود ندارد.

این هشدارها مستقیماً روی اعتماد کاربران تأثیر می‌گذارند. کاربری که با پیام ناامن بودن سایت روبه‌رو می‌شود، معمولاً ترجیح می‌دهد صفحه را ببندد یا حداقل هیچ اطلاعاتی در آن وارد نکند. حتی اگر سایت ظاهر حرفه‌ای و محتوای خوبی داشته باشد، نبود HTTPS می‌تواند باعث شود کاربر احساس ناامنی کند و به سایت‌های رقیب که امن‌تر هستند مراجعه کند.

در سایت‌های فروشگاهی، نبود HTTPS می‌تواند ضربه جدی به فروش اینترنتی وارد کند. هیچ کاربری حاضر نیست اطلاعات کارت بانکی یا مشخصات شخصی خود را در سایتی وارد کند که مرورگر آن را ناامن معرفی می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از خریدهای اینترنتی تنها به دلیل نبود HTTPS نیمه‌کاره رها می‌شوند و کسب‌وکارها مشتریان بالقوه خود را از دست می‌دهند.

تفاوت HTTP و HTTPS به صورت خلاصه (جدول مقایسه)

تا اینجا با مفهوم HTTP و HTTPS آشنا شدیم، اما برای اینکه تفاوت این دو پروتکل بهتر در ذهن بماند، بد نیست همه چیز را در یک نگاه ساده و قابل مقایسه ببینیم. گاهی فقط چند معیار مشخص کافی است تا بتوانیم تصمیم بگیریم کدام گزینه برای استفاده روزمره یا راه‌اندازی یک سایت انتخاب بهتری است.

از نظر امنیت اطلاعات، تفاوت HTTP و HTTPS کاملاً مشخص است. HTTP هیچ محافظتی روی داده‌ها انجام نمی‌دهد و اطلاعات به صورت خوانا منتقل می‌شوند، در حالی که HTTPS با استفاده از رمزگذاری، داده‌ها را در برابر شنود و سرقت محافظت می‌کند. به همین دلیل، هر سایتی که اطلاعات کاربران را دریافت می‌کند، باید به سراغ HTTPS برود.

موضوع اعتماد مرورگرها و کاربران هم اهمیت زیادی دارد. مرورگرهای امروزی سایت‌های HTTP را ناامن معرفی می‌کنند، اما در مقابل، به سایت‌های HTTPS با نمایش علامت قفل اعتماد بیشتری نشان می‌دهند.جدول زیر به شما کمک می‌کند تفاوت این دو را خیلی سریع و واضح مقایسه کنید.

آیا HTTPS روی سئو و رتبه گوگل تأثیر دارد؟

اگر شما مدیر یک سایت یا تولیدکننده محتوا هستید، حتماً می‌دانید که رتبه سایت در گوگل چقدر مهم است. یکی از عوامل کلیدی که گوگل به آن توجه ویژه دارد، استفاده از HTTPS است. گوگل به‌طور رسمی اعلام کرده که سایت‌های امن را نسبت به سایت‌های معمولی ترجیح می‌دهد و این یعنی داشتن HTTPS می‌تواند مستقیماً روی رتبه سایت شما در نتایج جستجو تأثیر بگذارد.

اما چرا گوگل سایت‌های امن را دوست دارد؟ پاسخ ساده است: اعتماد کاربران. وقتی کاربران وارد یک سایت می‌شوند و کنار نوار آدرس مرورگر، علامت قفل HTTPS را می‌بینند، احساس امنیت بیشتری دارند و در صورت وجود فروشگاه اینترنتی، راحت‌تر خرید انجام دهند. بنابراین HTTPS نه تنها یک استاندارد فنی است، بلکه یک ابزار اعتمادسازی واقعی برای کاربران نیز محسوب می‌شود.

تأثیر HTTPS تنها به رتبه گوگل محدود نمی‌شود. استفاده از آن می‌تواند نرخ اعتماد کاربر و نرخ تبدیل (Conversion Rate) سایت شما را هم به شکل قابل توجهی افزایش دهد. با یک سایت امن، احتمال بازگشت کاربران و تکمیل فرآیند خرید به‌طور چشمگیری بالا می‌رود. به عبارت دیگر، HTTPS هم برای سئو مفید است و هم برای تجربه کاربری و درآمد سایت.

کاربران عادی چطور بفهمند یک سایت امن است؟

وقتی وارد یک سایت می‌شوید، اولین و ساده‌ترین راه برای بررسی امنیت آن، نگاه کردن به نوار آدرس مرورگر است. درست در کنار آدرس سایت، ممکن است یک قفل کوچک یا عبارتی مثل “Not Secure” ببینید. این علامت‌ها به شما می‌گویند که ارتباط شما با سایت تا چه حد امن است و اطلاعات شما در مسیر انتقال محافظت می‌شوند یا خیر.

علامت قفل به این معناست که سایت از HTTPS و گواهی SSL استفاده می‌کند و داده‌های شما به صورت رمزگذاری شده ارسال می‌شوند. وقتی این قفل را می‌بینید، می‌توانید با خیال راحت رمز عبور، شماره کارت یا اطلاعات شخصی خود را وارد کنید. اما اگر به جای آن پیام “Not Secure” ظاهر شد، یعنی سایت از HTTP استفاده می‌کند و اطلاعات شما در مسیر انتقال ممکن است در معرض دید دیگران قرار گیرد.

آشنایی با روش‌های تبدیل HTTP به HTTPS

تبدیل یک وب‌سایت از HTTP به HTTPS یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای افزایش امنیت سایت و حفاظت از اطلاعات کاربران است. این فرآیند چند مرحله ساده دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید مطمئن شوید ارتباط بین مرورگر کاربران و سرور سایتتان کاملاً امن و رمزگذاری شده است. در ادامه سه مرحله اصلی برای این کار را بررسی می‌کنیم.

1. خرید و نصب گواهی SSL/TLS

اولین قدم برای فعال کردن HTTPS، تهیه و نصب یک گواهی SSL یا TLS است. این گواهی تضمین می‌کند که اطلاعات شما، مانند رمز عبور و داده‌های حساس، به‌صورت رمزگذاری شده بین مرورگر و سرور منتقل شود. امروزه بسیاری از ارائه‌دهندگان خدمات ابری، از جمله شرکت‌هایی مانند آروان‌کلاد، امکان دریافت گواهی SSL رایگان و با کیفیت را فراهم کرده‌اند. پس از خرید یا دریافت گواهی، نصب صحیح آن روی سرور ضروری است تا HTTPS به‌درستی فعال شود و علامت قفل امن در مرورگر کاربران نمایش داده شود.

2. پیکربندی سرور برای پشتیبانی از HTTPS

پس از نصب گواهی، مرحله بعدی تنظیم سرور برای پردازش درخواست‌های HTTPS است. این کار معمولاً شامل پیکربندی وب‌سرورهای معروف مانند Apache یا Nginx است تا ترافیک سایت به‌طور خودکار از HTTP به HTTPS هدایت شود. همچنین، اطمینان از باز بودن پورت 443 و تنظیم صحیح سرور، باعث می‌شود داده‌ها به شکل امن منتقل شوند و کاربران بدون مشکل بتوانند به سایت دسترسی داشته باشند.

3. بررسی و اصلاح لینک‌های داخلی و خارجی

مرحله آخر، اطمینان از استفاده صحیح از لینک‌های HTTPS در تمام سایت است. این شامل به‌روزرسانی لینک‌های داخلی، منابع سایت مثل تصاویر، فایل‌های CSS و JavaScript و همچنین تنظیم ریدایرکت‌های دائمی (301 Redirect) برای هدایت کاربران از نسخه HTTP به HTTPS می‌شود. این کار نه تنها تجربه کاربران را بهبود می‌دهد، بلکه از لحاظ سئو نیز مفید است و مطمئن می‌شوید سایتتان بدون مشکل در موتورهای جستجو رتبه‌بندی می‌شود.

با رعایت این سه مرحله، می‌توانید سایت خود را به‌راحتی به نسخه امن HTTPS منتقل کنید و اطمینان داشته باشید که اطلاعات کاربران به‌صورت ایمن و رمزگذاری شده منتقل می‌شوند.

آیا HTTPS به‌تنهایی امنیت کامل ایجاد می‌کند؟

برای اینکه امنیت شما واقعاً کامل‌تر شود، چند نکته دیگر هم اهمیت دارد. اول، داشتن رمز عبور قوی که حدس زدن آن سخت باشد، بسیار مهم است. دوم، بروزرسانی مداوم سایت و نرم‌افزارهای آن نقش کلیدی دارد؛ زیرا بسیاری از حملات اینترنتی از ضعف‌های قدیمی و بروزرسانی‌نشده استفاده می‌کنند. سوم، با استفاده از خرید هاست امن و مطمئن، که بتواند از داده‌های شما محافظت کند، بخش دیگری از پازل امنیت است.

به طور کلی، HTTPS یکی از ستون‌های مهم امنیت اینترنت است، اما برای محافظت واقعی از اطلاعات شخصی، باید این ستون را با اقدامات دیگر مثل رمز عبور قوی، بروزرسانی منظم و سرویس‌دهنده امن ترکیب کرد. اینترنت دنیایی بزرگ و پرچالش است؛ داشتن HTTPS یک محافظ است، اما محافظ کامل تنها زمانی شکل می‌گیرد که همه اقدامات امنیتی به درستی اجرا شوند.

جمع‌بندی نهایی: کدام را باید انتخاب کنیم؟

بعد از بررسی تفاوت‌ها و مزایای هر پروتکل، می‌توان به یک نتیجه‌گیری ساده اما کاربردی رسید. اگر سایت شما صرفاً برای ارائه اطلاعات عمومی یا مشاهده محتواست و هیچ‌گونه اطلاعات حساس کاربر مانند رمز عبور یا اطلاعات مالی دریافت نمی‌کند، استفاده از HTTP ممکن است کفایت کند. این سایت‌ها معمولاً خبری، آموزشی یا وبلاگی هستند که امنیت داده‌های حساس در آن‌ها اولویت اصلی نیست.

اما در دنیای امروز اینترنت، HTTPS به انتخاب منطقی و استاندارد تبدیل شده است. هر سایتی که اطلاعات کاربران را دریافت می‌کند، خرید اینترنتی انجام می‌دهد یا حتی صرفاً می‌خواهد اعتماد بازدیدکنندگان را جلب کند، باید از HTTPS استفاده کند. این پروتکل نه تنها امنیت داده‌ها را تضمین می‌کند، بلکه باعث افزایش اعتماد کاربران، بهبود تجربه کاربری و حتی رتبه بهتر در گوگل می‌شود.